ઋણાનુબંધ

ઉફફફ…આ તો સાલી કંઈ જિંદગી છે…રોજની એ જ માથાકૂટ… રોજની એ જ કટકટ… સાચે જ કંટાળી ગયો છું… રોજ રોજ કેટલું કહેવાનું તને કે છાપું આવી રીતે નહીં ફેકવાનું. પેલા કૂતરા ચૂંથી નાખે છે પાનાં… રોજ શોધવા નીકળવું પડે… સા…લ્લા…, …., …., …. અને બે ત્રણ ગાળો એના મોઢામાંથી સરી પડી…

     શેરીના નાકે ઉભેલા પસાબાપાને લખમણે હસતાં હસતાં પૂછ્યું, ‘કાકા આજે કોણ કિશોરિયાના ઝપટે આવી ચડ્યું…?’ પસાબાપાએ જીણી આંખ કરી શેરી તરફ જોયું અને  કહ્યું કે, ‘લાગે છે કે આજે છાપાવાળો છાપે ચડ્યો’ અને બંને હસી પડ્યા… ‘અલ્યા મગન બે મસ્ત ચા બનાવ,’ લખમણે ચાવાળાને કહ્યું અને દુકાન પાસેના બાંકડા પર બેઠક જમાવી પછી લખમણે હળવેકથી પસાબાપાને પૂછ્યું કે, ‘હેં બાપા આ કિશોરિયાને કોઈ સમજાવવાવાળું નથી. રોજ આ જ રીતે શેરીમાં મગજમારી કરતો ફરે છે અને હમણાં હમણાં તો તેની માથાકૂટ ઓર વધી ગઈ છે. આને કોઈ રોકતું પણ નથી. એને આખી દુનિયાથી, પોતાની જિંદગીથી શું એવો પોબલેમ છે ??તમે કહો તો હું સીધો ક …. આગળ બોલે એ પહેલાં જ પસાબાપા એ લખમણને અટકાવ્યો અને કહ્યું કે, “તને આવ્યા અહીં હજુ છ-સાત મહિના જ થયા છે પણ હું કિશોરને નાનપણથી જ ઓળખું છું. કોઈને ધરારથી થોડી આવું બનવું હોય છે એ તો સમયના ઘા વાયગા હોય એને જ ખબર પડે ભાઈ. કિશોર અને એના મોટા બે ભાઈઓ, મા-બાપ ભર્યો પૂરો પરિવાર હતો. સમય જતાં બંને ભાઈઓ પરણ્યા અને પોતાની રીતે અલગ અલગ સ્થાયી થયા. પછી પહેલા માની ટૂંકી માંદગી પછી મૃત્યુ અને હજુ એમાંથી કળ વડે ત્યાંજ બાપને પક્ષઘાતનો હુમલો… ભાઈઓ આવ્યા અને સહાનુભૂતિ આપી જતા રહ્યા. થોડાઘણા પૈસાની મદદ કરી અને કહેતા ગયા હતા કે અમે બેઠા છે તું કહેજે અમને કંઈ પણ જરૂર હોય અને ફોન તો છે અમે રોજ ફોન કરી બાપુજીની ખબર પૂછતાં રહીશું… બસ ધીમે ધીમે ફોન કરવાનો સમય લંબતો ગયો, એકાંતરે આવતા ફોન હવે તો સાવ બંધ જ થઈ ગયા. બધા એના સંસારમાં સુખી છે અને બિચારો કિશોર એના બાપની સેવા કઇરે રાખે છે. પરણવાની ઉંમર તો બિચારો ક્યારનો ય વટાવી ગયો. કારણ કોઈ છોકરીને એના બીમાર બાપની સેવા નથી કરવી. બસ જમાનાનો ખાધેલ છે બિચારો. જિંદગી જીવતા જ ભૂલી ગયો છે…

    અને લખમણ અને પસાબાપા કિશોરને સામેથી આવતા જોઈ રહ્યા…
કિશોરે પોતાની જિંદગી નોકરીમાં, બાપુજીની તબિયતનું ધ્યાન રાખવા જેટલી જ સીમિત કરી નાખી હતી પણ એક એવી વ્યક્તિ હતી એના જીવનમાં જેની સામે એનો ગુસ્સો, પોતાની જાત માટેનો કંટાળો જતો રહેતો અને એ હતી પાર્વતી… કિશોર દર મંગળવારે શહેરમાં આવેલા સંકટમોચન હનુમાનજીના મંદિરે જતો. બસ ત્યાં જ ફૂલ અને પૂજાની વસ્તુ વેચતી પાર્વતી. એકવાર એ મંદીરે આવ્યો ત્યારે એના સ્વભાવ મુજબ કોઈ માણસ સાથે એની માથાકૂટ થઇ હતી. ખાલી નાનો ધક્કો લાગવા જેવી બાબત પર એ લડી પડ્યો હતો અને ત્યારે પાર્વતી એ વચ્ચે પડી અને સમાધાન કરાવેલું. તેણે હસીને કહેલું પણ ખરી કે, ‘સાહેબ અટલી અમથી તો જિંદગી છે અને તેમાં પણ તમે આમ લડો છો…’ અને એને હસતા જોઈ જિંદગીમાં પહેલી વખત એ બધું જ ભૂલી ગયો હતો. બસ પછી તો જ્યારે મંગળવારે જતો ત્યારે એની પાસેથી ફૂલ લેતો. થોડી ઘણી વાતો થતી. ધીમે ધીમે એકબીજાંને પોતાની અંગત વાત પણ કહેવા લાગેલાં. કદાચ   પૂર્વજન્મનું કોઈ ઋણાનુબંધ હશે…

હમણાં કેટલો સમય થયો કિશોર મંદીરે જતો પણ પાર્વતી ત્યાં આવતી નહીં. પૂછે તો પૂછે પણ કોને.. આ જ કારણે એનું મન વધુ ખિન્ન રહેવા લાગેલું… આમ ને આમ કેટલા મંગળવાર સુધી ચાલ્યું. પછી તો એણે પાર્વતીની બાજુમાં જ ફૂલ વેચતા એક ડોશીમાને સંકોચથી પૂછી લીધું અને જાણ થઇ કે પાર્વતી બહુ જ બીમાર છે.

     પાર્વતીનો દુનિયામાં નામ લેવા પૂરતો એક જ સંબંધ હતો એની મા અને એ પણ ગુજરી ગઈ હતી. આ આઘાતમાં પાર્વતી બીમાર પડી હતી. આ તકસાધુ સમાજને એ બરાબર જાણતી હતી અને એની સામે ઢાલ સમાન મા પણ જતી રહી હતી. પાર્વતીના લગ્ન પણ થયેલા પણ બિચારી અભાગી જીવની કે લગ્નના એક વર્ષમાં જ પતિ ગુજરી ગયો અને સાસરાવાળાએ એને એની મા પાસે મોકલી આપી અને હવે મા પણ…  
        કિશોર સરનામું શોધી ને ત્યાં પહોંચ્યો. નાની એવી સાંકડી શેરીમાં નાની એવી રૂમ હતી. એણે દરવાજો ખખડાવ્યો. અંદરથી પાર્વતીએ દરવાજો ખોલતાં જ કિશોર એને જોઈ રહ્યો. સાવ ઉંડી ઉતરેલી આંખો કેટલી રાતોથી રડી હશે એ સ્પષ્ટ દેખાતું હતું. શરીરમાં જાણે જીવ જ ના રહ્યો હોય એવો દેખાતો હતો. કિશોરની આંખના ખૂણા ભીના થઈ ગયા. પાર્વતી તો કિશોરને જોતાં જ એને ભેટી ડૂસકે ડૂસકે રડી પડી. કિશોરે તેને સાંત્વના આપતા ત્યારે જ મનમાં એક દ્રઢ નિર્ણય લીધો. 
            સવારના મગનના બાંકડે પશાબાપા અને લખમણ બેઠા હતા. ત્યાં જ એક રીક્ષા શેરીના નાકે આવીને ઊભી રહી. એમાંથી કિશોર પાર્વતી સાથે એક પતરાની પેટી લઈ ઉતર્યો અને આ દ્રશ્ય જોઈ પસાબાપાની અનુભવી આંખોમાં હર્ષનાં આંસુ છલકાયાં…

~અપેક્ષા અંતાણી